نشست علمی چیستی فلسفه
نشست علمی چیستی فلسفه دین، با حضور صاحب نظران عرصه فلسفه، در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در قم برگزارشد.
حجتالاسلام والمسلمین علی اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست علمی با اشاره به این که در تعریف فلسفه دین مباحث متعددی مطرح شده است، گفت: با تعریفی که در این رابطه ارایه داده ام، فلسفه دین در واقع، دانش و معرفتی است که عهدهدار مطالعه فرانگر عقلانی درباره دین، دستیابی به احکام کلی دین و عناصر بنیادین است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در این تعریف، به هویت اصلی فلسفه دین، به مثابه یک دانش نگاه شده است که یک سری معلومات و مسایل مشتت نیست، بلکه یک دانش مسنجم است.
رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: این تعریف در حقیقت از خصلت جامع عناصر بودن نیز برخوردار است و تمام این عرصه را شامل میشود.
رئیس شورای حوزه علمیه تهران با بیان این مطلب که فلسفه دین تنها مجموعهای از مسایل گردآمده در یک کتاب نیست، عنوان کرد: در حقیقت این فلسفه روشن میسازد که روش و غایت دین چیست.
وی، فلسفه دین را از جنس دانشهایی مثل کلام دانسته و افزود: اگر دانش را به مجموعه معارفی اطلاق کنیم که به یک معرفت منسجم رسیده باشد، باید فلسفه دین را در زمره این دانشها بیاوریم.
حجت الاسلام والمسلمین رشاد خاطرنشان کرد: در این حوزه باید تعریف شود که دانش، موضوع، قلمرو و روش خاص این دانش چیست و چه موضوعی باید مورد مطالعه واقع شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: در این تعریف، مطالعه فرانگر عقلانی به رویکرد دانش فلسفه دین در نقطه کانونی واقع شده است که این فلسفه جزو معرفتهای درجه دوم است و رویکرد آن نیز عقلانی است.
وی با اشاره به این که میان هویت دینی و عقل حداقلی، حدود مشخص شده است، ابراز داشت: هویت دینی و معرفتی، حقایق معرفتی دانش را بازگو میکند و مشخص میکند که این دانش در کدام طبقه از دانشها قرار دارد.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: مجموعه مباحث فلسفه دین دو دسته کلان را تشکیل میدهد که شامل دستهای مباحثی که به هویت جمعی نگاه دارد و دیگری نگاهی که به بخشهایی از منطق و فلسفههای مضاف بر میگردد.
حجت
الاسلام والمسلمین رشاد خاطرنشان کرد: علم‌های مضاف هم ممکن است به خودشان
و موضوعشان به صورت فرانگر نگاه کنند؛ مثل جامعه شناسی دین و معرف که
مطالعه فرادانشی و فرامسالهای است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: تلاش برای دسترسی به یک تعریف از فلسفه دین به ما کمک میکند که مناقشه فلسفی و عمومی را حل کنیم.
دکتر قاسم پورحسن نیز در نشست علمی چیستی فلسفه دین، با ذکر این مطلب که فلسفه دین از ابتدای شکل گیری مباحث علمی تا 1960 میلادی با جریان واکنشی همراه شد، عنوان کرد: در این دوره صحبت از این بود که آیا گزارههای دینی معنا دار هستند؟
وی افزود: آنها هنوز این تفکرات را با خود یدک می کشند و حتی در مصاحبههای اخیری که از این نسل از فلاسفه دیده میشود آنها عنوان میکنند که ما تحت تاثیر پوزیتویسم بودیم؛ انفعالی بودن این جریان باعث ایجاد فراینده منطقهای در فلسفه دین شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان این مطلب که تعریف فلسفه دین دشوار است خاطرنشان کرد: باید هر دو رویکرد دلیل گرایی حداکثری و حداقلی نگاه فلاسفه را مورد مطالعه قرار دهیم؛ برخی که مخالف بیان و تعریف عقلانی به معنای خاص دین هستند بر این تعریف میتازند و باید برای آنان نیز استدلال آورد.
وی عنوان کرد: در حقیقت تلاش برای دسترسی به یک تعریف از فلسفه دین به ما کمک میکند که مناقشه فلسفی و عمومی را حل کنیم.
وی افزود: این سوال نیز باید پاسخ داده شود که آیا فلسفه دین را صرفا بر اساس تاثیرات و اقبالی که داشته است دانش میدانیم یا اینکه یک سری ملاکهایی را در اختیار داریم که بر اساس آن، این فلسفه را دانش مینامیم.
